Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
OKB’un üç ana bileşeni bulunuyor. Bunlar,
- Obsesyonlar(istenmeyen-rahatsızlık verici ve üzücü düşünce, görüntü veya tekrar tekrar aklınıza giren dürtüler)
- Duygular(obsesyonların neden olduğu yoğun anksiyete ve sıkıntı hissi)
- Kompülsiyonlar(obsesyonun neden olduğu anksiyete veya sıkıntı sonucunda OKB’li kişinin kendisini yapmak zorunda hissettiği tekrarlanan davranışlar veya zihinsel eylemler)
OKB’si olan birçok hastada obsesif düşünceler ve kompülsiyonlar bir arada seyrederken, kimi hastalarda, bunlardan birisi daha çok ön plana çıkabilir.
Çok sık görülen bazı obsesif düşünceler (takıntılar) şu şekildedir:
- Kendine veya başkalarına kasıtlı olarak zarar verme korkusu.
- Yanlışlıkla kendine veya başkalarına zarar verme korkusu.
- Hastalık, enfeksiyon ya da hoş olmayan bir maddeyle kirlenme korkusu.
- Simetri veya düzenlilik ihtiyacı.
- İğrenç veya korkutucu bulduğunuz, şiddet içeren veya cinsel ya da dini nitelikte takıntılı düşünceleriniz olabilir.
Kompülsif davranışlara gelince,
Kompülsiyonlar, obsesif düşüncenin neden olduğu kaygıyı azaltmaya veya engellemeye çalışmanın bir yolu olarak başlar. Ancak gerçekte bu davranış ya aşırıdır ya da gerçekçi bir şekilde bağlantılı değildir. Örneğin, mikrop bulaşmasından korkan bir kişi ellerini defalarca yıkayabilir veya ailesine zarar vermekten korkan bir kişi, düşünceyi nötralize etmek(etkisiz hale getirmek) için bir eylemi birden çok tekrarlama dürtüsüne sahip olabilir. OKB’si olan çoğu kişi bu tür kompulsif davranışların mantıksız olduğunun ve bir anlamı olmadığının farkındadır. Ancak, buna göre hareket etmeyi bırakamazlar ve “yine de her ihtimale karşı” bunu yapmaları gerektiğini hissederler.
OKB’li kişilerde yaygın olarak görülen kompülsif davranış biçimleri arasında şunlar yer alır:
- Temizlik ve el yıkama,
- Kapıların kilitli veya gazın kapalı olup olmadığını kontrol etmek gibi kontroller,
- Sayma,
- Sipariş verme ve düzenleme,
- İstifleme/stoklama,
- Güvence isteme,
- Kelimeleri habire kafasında tekrarlama,
- Takıntılı düşüncelere karşı koymak, onları etkisiz hale getirmek için bu kez sinir bozucu düşünceler üretmek, bunları düşünmek,
- Takıntılı düşünceleri tetikleyebilecek yer ve durumlardan kaçınmak.
Okb’ye eşlik eden diğer psikiyatrik bozukluklar genellikle;
- Depresyon
- Yeme Bozuklukları
- Kaygı bozuklukları
- İstifleme bozukluğu
Kln. Psk. Esra ÖZDEN
Psikolog